Artrose: Oorzaken, symptomen en behandeling

Artrose is een chronische gewrichtsaandoening waarbij het kraakbeen – de beschermende laag tussen de botten – in kwaliteit achteruitgaat. Het kraakbeen wordt dunner, zachter en kan brokkelig worden, waardoor de botten dichter op elkaar komen te liggen. Artrose kan in alle gewrichten voorkomen, maar treft vooral de knieën, heupen, vingers, duimen, nek, onderrug en grote teen.

Hoewel artrose vaak wordt geassocieerd met ouderdom, kan het ook jongere mensen treffen. Verschillende factoren spelen een rol bij het ontstaan van artrose, zoals erfelijke aanleg, eerdere blessures, overgewicht, zware lichamelijke arbeid of intensief sporten. Vrouwen hebben twee tot drie keer meer kans op artrose dan mannen, mogelijk door hormonale invloeden en verschillen in lichaamsstructuur.

Symptomen van artrose

Een van de eerste symptomen van artrose is pijn bij beweging of belasting van het gewricht. Vaak treedt er startpijn op: pijn die vooral optreedt bij de eerste beweging na een periode van rust. Daarnaast komt ochtendstijfheid veel voor, die meestal binnen een halfuur afneemt.

Naarmate artrose vordert, kunnen gewrichten ook in rust pijnlijk worden. Andere veelvoorkomende klachten zijn stijfheid, een krakend geluid tijdens het bewegen (crepiteren), zwelling en instabiliteit van het gewricht. Bij ontsteking van het gewricht kan het gebied rood, warm en gezwollen aanvoelen. Ook kan de lichaamshouding veranderen doordat de stand van botten verschuift, wat weer leidt tot extra belasting van omliggende spieren en pezen.

Bij artrose van de nek of rug kunnen benige uitsteeksels, zogenaamde osteofyten, op zenuwen drukken. Dit kan tintelingen, krachtsverlies of pijn veroorzaken in armen, handen, benen of voeten.

Hoe ontstaat de pijn bij artrose?

Kraakbeen zelf bevat geen zenuwen en kan dus geen pijn veroorzaken. De pijn bij artrose ontstaat door veranderingen in en rond het gewricht. Ontstekingsreacties, irritatie van pezen, druk van osteofyten op omliggende weefsels en veranderingen in de zenuwen dragen allemaal bij aan het pijngevoel.

Oorzaken en Risicofactoren

De exacte oorzaak van artrose blijft onbekend, ondanks uitgebreid onderzoek. Wel zijn er verschillende risicofactoren bekend:

Leeftijd: De kans op artrose neemt toe met het ouder worden.

Erfelijke aanleg: Artrose kan familiair voorkomen en op jongere leeftijd optreden.

Geslacht: Vrouwen lopen een groter risico.

Overgewicht: Extra gewicht verhoogt de belasting van gewrichten en vetweefsel kan ontstekingsbevorderende stoffen aanmaken.

Eerdere gewrichtsbeschadiging: Letsels zoals botbreuken, verstuikingen of operaties verhogen het risico.

Zwaar lichamelijk werk en intensieve sportbeoefening: Met name sporten en werkzaamheden die de gewrichten zwaar belasten.

Behandeling van Artrose

Hoewel artrose niet te genezen is, kunnen de klachten aanzienlijk worden verminderd. De behandeling van artrose is gericht op pijnvermindering, behoud van gewrichtsfunctie en verbetering van de levenskwaliteit. Belangrijke behandelmethoden zijn:

Oefentherapie: Gericht op het versterken van spieren en verbeteren van de beweeglijkheid.

Leefstijlaanpassing: Afvallen bij overgewicht kan de belasting op gewrichten aanzienlijk verlagen.

Medicatie: Pijnstillers zoals paracetamol of ontstekingsremmende medicijnen kunnen verlichting geven.

Fysiotherapie: Voor functioneel en gedoseerd bewegen.

Operatieve ingrepen: In ernstige gevallen kan een gewrichtsprothese uitkomst bieden.

Vroegtijdige diagnose en een passende aanpak kunnen het verloop van artrose positief beïnvloeden en blijvende schade zoveel mogelijk beperken.